Die? Dat!

Waar ik het over heb: het toenemende gebruik van 'die' in plaats van 'dat'.

Een paar voorbeelden uit de media:

“Later sloot ze zich aan bij Volt, die in 2018 werd opgericht.”

“Dat was het kabinet die onder meer de autoloze zondagen invoerde.”

“Rusland, die zwaar gebukt gaat onder de westerse sancties.”

En dat terwijl de basisregel vrij eenvoudig is: een betrekkelijk voornaamwoord als 'die' of 'dat' moet overeenstemmen met het antecedent, oftewel het woord of de woordgroep waar het voornaamwoord betrekking op heeft.

Is het antecedent een de-woord? Dan wordt 'die' gebruikt:

“Hennie verachtte de man die consequent het verkeerde voornaamwoord gebruikte.”

Gaat het om een het-woord? Dan gebruik je 'dat':

“Ze speelde met haar nichtje, dat kraaide van plezier.”

Maar wat te doen met eigennamen, bijvoorbeeld (zoals in de voorbeelden hierboven) van een politieke partij of van een land?

Op een paar meervoudige uitzonderingen na (de Verenigde Staten, de Filipijnen, de Faeröer) zijn landen onzijdig. Je verwijst ernaar met het betrekkelijk voornaamwoord ‘dat’:

“Schotland, dat als laatste eindigde in de poule, is inmiddels naar huis.”

Bij politieke partijen is het soms duidelijk of het een de- of een het-woord gaat, bijvoorbeeld omdat het gaat om een 'partij' of om een 'appèl':

“Marijnissen vertrekt bij de SP, die nu op zoek moet naar een nieuwe fractieleider.”

“Het stikstofdebat verdeelt het CDA, dat traditioneel opkomt voor de belangen van agrarisch Nederland.”

Gaat het om een unieke eigennaam, zoals bijvoorbeeld het geval is bij GroenLinks, D66 of Volt? Dan gebruik je altijd het onzijdige 'dat':

“Later sloot ze zich aan bij Volt, dat in 2018 werd opgericht.”

Voor verwijzingen naar bedrijven en organisaties geldt ten slotte hetzelfde:

“Henk is de nieuwe voorzitter van de Metaalunie, die in 1903 werd opgericht.”

“Hanane ging werken bij Vattenfall, dat haar meteen promoveerde tot afdelingshoofd.”

Makkelijk toch? 😉

‍